Şahıs şirketi nedir ve nasıl kurulur konusu, şahıs şirketi kurmak isteyen veya bu konuda bilgi sahibi olmak isteyen kişileri yakından ilgilendirir. Şirketlerin türleri ve özellikleri genellikle karıştırılır ve birçok kişinin kafası karışır. Şahıs şirketleri, ülkemizde önemli şirket türlerinden biridir ve bu yüzden de mutlaka hakkında detaylı bilgi alınması gerekir.
Şahıs Şirketi Nedir?
Şahıs şirketi tüzel kişiliğe sahip ve ortaklarının sorumluluklarının sınırsız olduğu bir şirket türüdür. Belirli sayıda bir insan ortak çıkarlar doğrultusunda şahıs şirketi kurabilir. Çok kişi tarafından kurulabildiği gibi aynı zamanda tek kişi tarafından da kurulabilir. Çok sayıda ortak ile kurulduğunda genel olarak ortaklığın zor devredildiği şirket türlerinden biri olarak karşımıza çıkar. Şahıs şirketlerinde ortaklardan biri, kendi payını başka bir ortağa devretmek istediğinde diğer tüm ortakların da buna onay vermesi gerekir. Onay verilmemesi halinde kişiler kendi payını satamaz.
Şahıs şirketlerinde ortaklar gerçek kişidir ve tüm mal varlıkları ile birlikte şirketin borçlarından sorumludur. Şahıs şirketleri ayrıca kendi içerisinde kolektif şirketler, adi şirketler ve komandit şirketler olarak üçe ayrılır.
Şahıs Şirketi Özellikleri Nelerdir?
Türk ticaret kanununda işletmeler; Ortaklıklar ve Şirketler olmak üzere iki gruptur. Şirketler; tüzel kişilikleri olup, kuruluşlarından kapanışlarına kadar tüm süreçleri, ortaklar kurulu tarafından sevk ve idare edilir. Şirketlerin Ticaret Sicil Gazetesi kaydı olması zorunludur ki, şahıs işletmeleri için bunlar geçerli değildir. Şahıs şirketlerinin özellikleri ayrıca şöyledir;
- Şirketler, sermayelerinin bir kısmını veya tamamını devredebiliyorken, şahıs işletmelerinde devir söz konusu değildir. Zira burada firma, doğrudan şahsın ismi ile müstesnadır. Yani şahıs doğrudan işletmenin kendisidir. İşletme defterleri ve tüm kayıtlarda şahsın ismi kullanılır. Şirketlerde ise ortak olanların ismi ile işlem söz konusu değildir. Şirketi temsile yetili ortak veya bir başka kimse, kişi fonksiyonlarını kanuna uygun biçimde sürdürebilir.
- Şahıs şirketleri veya gerçek kişi işletmeleri, işletme unvanına sahip olabilirler. Ancak bu unvanların önünde, resmi kayıtlarda işletmeler şahsın ismi ile anılır. Ne olursa olsun, banka kayıtları, vergi kayıtları, faturalar ve diğer tüm evraklarda şahsın ismi kullanılır.
- Şahıs işletmeleri birbirleri ile ortaklık kurabilir. Her ne kadar bugünlerde çok yaygın olmasa da adi ortaklıklar kanunda yer olan ortaklık türleridir. İki veya daha fazla gerçek kişi bir araya gelerek, komandit, kolektif veya adi ortaklık oluşturabilirler. Bu durumda yine şahısların isimleri ortaklık isminde kullanılır.
Şahıs Şirketinin Tüzel Kişiliği Var Mıdır?
Şahıs şirketlerinin tüzel kişiliği olabileceğini söyleyebiliriz. Tüzel kişiliği olup olmadığının anlaşılması için hangi tür şahıs şirket olduğuna bakılması gerekir. Komandit şirket türünde ortaklardan biri tüzel kişiliğe sahip olabilir. Adi şirketlerde ise gerçek kişi ile şirket kurulması gerekir ve ortaklar bağımsız olamaz. Kısacası şahıs şirketlerde tüzel kişilik konusu, şirket türüne göre değişeceği için net cevap vermekte oldukça güçtür.
Şahıs Şirketlerinin Tüccar Sıfatı
Şahıs işletmeleri serbest meslek mensubu, esnaf, sanatkâr veya tüccar olabilir. Serbest meslek mensupları, bağlı bulundukları meslek odasına, esnaf ve sanatkârlar ilgili odaya, tüccarlar ise ticaret odasına kayıt yaptırarak çalışabilirler. Birçok meslek grubunda oda kaydı zorunludur ancak bazı hizmetlerin arzı için bu gerekli olmayabilir. Ticaret odalarına kaydolma zorunluluğu; sermaye şirketleri için geçerlidir. Diğer işletmelerde, işletme çalışma koluna göre bu zorunluluk değişebilir.
Şahıs Şirketi Kuruluşu Aşamaları
Şahıs şirketi kurmak için herhangi bir şart veya koşu yoktur. Türkiye Cumhuriyeti Kanunlarına göre, 18 yaşını doldurmuş, cezai ehliyet sahibi herkes işletme açabilir. Bunun için yapılması gereken ilk iş, işletme adresi temin etmektir.
Kanuna göre; yasal adres olmaksızın işletme açılamaz. Evlerde hizmet verilen bir iş yapılıyor olsa dahi, yasal adres olmalıdır. Bu aşamada, kişi kendine ait bir konut veya işyerini adres yapabileceği gibi, işyeri olarak kullanılmak üzere herhangi bir daire veya binayı kiralayabilir. Kira sözleşmesi ile yasal adres gösterilmesi mümkün olacaktır.
Vergi Dairesi İşlemleri
İşletme açmak isteyen kişi, öncelikle noterden ilgili adreste işyeri açmak istediğini belirten bir imza beyannamesi çıkarmalıdır. Noterdeki bu işlem son derece basit birkaç dakika süren bir işlemdir. Alınan imza beyannamesi vergi dairesine verileceğinden, mümkünse bu belgeden birden fazla almak faydalı olabilir.
Kira kontratı, imza beyanı ve işletme açmak istediğini belirten dilekçe ile vergi dairesine başvuru yapılması gerekir. Burada matbu bir form ile başvuru işlemleri tamamlanır.
Vergi dairesine yapılan başvurunun ardından 1-3 gün içerisinde belirttiğiniz adrese yoklama memuru gelecektir. Yoklama memurları, gerçekten o adreste olup olmadığınızı tespit etmek için gelir ve size imzalı bir beyan bırakırlar. O esnada sizin de adreste hazır olmanız gerekir. Bu beyandan sonra işletmeniz resmi olacak açılmış olacaktır.
Açılış Sonrası Süreç
Şahıs işletmeniz açıldıktan sonra ilk yapmanız gereken, eğer gerekli ise işyeri açma ve çalıştırma ruhsatı almak olacaktır. Küşat ruhsatı olarak da bilinen bu ruhsat için öncelikle bağlı bulunduğunuz odaya kayıt yaptırmanız istenebilir. Bu nedenle oda kayıtlarını mükellefiyet öncesinde yapmanız daha doğru olabilir.
Vergi memurunun size vereceği yoklama fişi ile fatura bastırmak ise yapmanız gereken ikinci işlemdir. Bununla birlikte bir banka hesabı da açtırmanız gerekir. Fatura kanuna göre zorunluluktur ve fatura olmaksızın tahsilat yapamazsınız.
Gerçek kişiler, BAĞ-KUR hükümlerine tabidir. Çoğunlukla vergi daireleri açılış yaptıktan sonra, SGK’ya bilgi verir ve kaydınız başlar. Ancak kimi zaman burada aksaklık olabileceğinden, sizin beyanda bulunmanız gerekebilir. Yine yoklama fişinizle birlikte SGK il müdürlüklerine bilgi vermeniz yeterli olacaktır.
Faturalarınız hazırlanıp, gerekli ruhsatlarınız alındıktan sonra şahıs şirketiniz kurulmuş olacaktır. Bu arada, eğer işletmenize bir ticari unvan verecekseniz, bunun öncelikle Vergi Levhanıza yazılmak üzere vergi dairesine ardından ilgili odaya belirtmeniz gerekir. Dilerseniz ticari unvanınızı marka tescili yaptırarak koruma altına da alabilirsiniz. Gerçek kişi işletmelerinin unvanları ticaret sicilinde olduğu gibi korum altında olmadığından, bu şekilde bir yaklaşım uzun vadede sizin için faydalı olacaktır.
Geçek kişi işletmelerinin kapanış sürecinde ise vergi dairesine dilekçe vermek ve sizden istenen belgeleri aktarmak yeterli olmaktadır. Şahıs şirketi kanunumuzda en kolay kurulan ve kapatılan işletme tipi olarak tesis edilmiştir. Ancak şahıs şirketleri kurumlar vergisine değil, gelir vergisine tabidir. Yani %15 ile %40 arasında değişen gelir vergisi oranları söz konusudur.
Sıkça Sorulan Sorular
Şahıs şirketleri ihracat yapabilir mi?
Şahıs şirketleri hem ihracat hem de ithalat yapabilir. Bunun için kişilerin gümrük müşaviri ile çalışmanız ve Ticaret Odası kaydı olması gerekir.
Kimler şahıs şirketi kurabilir?
Şahıs şirketleri gerçek kişiler tarafından kurulabilir. Tek kişi veya da az ortakla kurulabilir. Bazı şahıs şirket türleri, tüzel kişiler tarafından da kurulabilir. Şirket kurmadan önce tüm bu detayların incelenmesi ve bu konuda bilgi alınması gerekir.
Şahıs şirketi vergisi ne kadar?
Şahıs şirketlerinde vergi konusu, gelire göre belirlenir. Gelir arttıkça, vergi oranları da kademeli olarak artar. Gelire göre vergi oranı yüzde 15 ile yüzde 40 arasında değişir. Kısacası her şahıs şirketi aynı oranda vergi ödemez.
